Dixie’de, ta güneyde bir yol
Kalbim yaralı, paramparça
Asmışlar karabiberimi
Dörtyol ağzında bir ağaca.
Langston Hughes
Amerikan İç Savaşı’ndan hemen sonra 1865’te kurulan Ku Klux Klan (KKK) siyahilere, göçmenlere, Katoliklere, Yahudilere, Müslümanlara, komünistlere, Avrupalılara karşıt olan, beyazların üstünlüğünü savunan aşırı sağ ve Protestan bir örgüttür. Örgüt, alevli haç sembolünü kullanmıştır. Baştan aşağı beyaz elbiseler giyen örgüt üyeleri, başlarına ucu sivri ve sadece göz kısımları açık olacak şekilde külahlar takmışlardır. Yaptıkları ilk faaliyetlerden biri korkunç kıyafetler ve alevli haçlarıyla köyleri ve hapishaneleri basarak siyahilere şiddet uygulamak olmuştur.
Örgüt, İç Savaş sonrasında siyahilerin Abraham Lincoln önderliğinde kazandıkları haklara tepki olarak ABD’nin Tennessee Eyaleti’nde kurulmuştur. Önder olarak kabul ettikleri ve Ulu Büyücü adını verdikleri en iyi bilinen kurucuları Nathan Bedford Forrest adlı generaldir. Anlaşıldığı kadarıyla kurucularının çoğu İç Savaş’ta aktif rol oynayan askerlerden oluşmaktadır. Kimi dönemlerde üye sayısı 4 milyonu bulan örgütün son dönemlerdeki üye sayısı binlerle ifade edilmektedir.
1. Tarih
Resmî olarak 24 Aralık 1865’te kurulan KKK’nin köklerinin Altın Çember Şövalyeleri’ne (Knights of the Golden Circle) dayandığı iddia edilmektedir. Örgütün isminde geçen “çember” sözcüğünden anlaşılması gereken asıl içerik Karayipler, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Amerika ve Meksika’yı kapsayan birleşik bir köle devleti oluşturmaktır (Kadim Ansiklopedi, 2020). Köleleştirilmek istenen kişiler, Protestan beyazların dışında kalan neredeyse herkesi kapsamaktaydı zira bu da KKK’nin teorik temelini oluşturmaktadır. Öyle ki siyahilerin insani haklarını savunan Lincoln’ü suikast sonucu öldüren John Wilkes Booth, bir Altın Çember Şövalyeleri üyesiydi.
Kalbim yaralı, paramparça
Asmışlar karabiberimi
Dörtyol ağzında bir ağaca.
Langston Hughes
Amerikan İç Savaşı’ndan hemen sonra 1865’te kurulan Ku Klux Klan (KKK) siyahilere, göçmenlere, Katoliklere, Yahudilere, Müslümanlara, komünistlere, Avrupalılara karşıt olan, beyazların üstünlüğünü savunan aşırı sağ ve Protestan bir örgüttür. Örgüt, alevli haç sembolünü kullanmıştır. Baştan aşağı beyaz elbiseler giyen örgüt üyeleri, başlarına ucu sivri ve sadece göz kısımları açık olacak şekilde külahlar takmışlardır. Yaptıkları ilk faaliyetlerden biri korkunç kıyafetler ve alevli haçlarıyla köyleri ve hapishaneleri basarak siyahilere şiddet uygulamak olmuştur.
Örgüt, İç Savaş sonrasında siyahilerin Abraham Lincoln önderliğinde kazandıkları haklara tepki olarak ABD’nin Tennessee Eyaleti’nde kurulmuştur. Önder olarak kabul ettikleri ve Ulu Büyücü adını verdikleri en iyi bilinen kurucuları Nathan Bedford Forrest adlı generaldir. Anlaşıldığı kadarıyla kurucularının çoğu İç Savaş’ta aktif rol oynayan askerlerden oluşmaktadır. Kimi dönemlerde üye sayısı 4 milyonu bulan örgütün son dönemlerdeki üye sayısı binlerle ifade edilmektedir.
1. Tarih
Resmî olarak 24 Aralık 1865’te kurulan KKK’nin köklerinin Altın Çember Şövalyeleri’ne (Knights of the Golden Circle) dayandığı iddia edilmektedir. Örgütün isminde geçen “çember” sözcüğünden anlaşılması gereken asıl içerik Karayipler, Amerika Birleşik Devletleri, Orta Amerika ve Meksika’yı kapsayan birleşik bir köle devleti oluşturmaktır (Kadim Ansiklopedi, 2020). Köleleştirilmek istenen kişiler, Protestan beyazların dışında kalan neredeyse herkesi kapsamaktaydı zira bu da KKK’nin teorik temelini oluşturmaktadır. Öyle ki siyahilerin insani haklarını savunan Lincoln’ü suikast sonucu öldüren John Wilkes Booth, bir Altın Çember Şövalyeleri üyesiydi.
Aslı itibariyle KKK’nin kurulduğu yer olan ABD’nin güneyindeki Tennessee eyaleti de önem arz etmektedir. Zira Amerikan İç Savaşı esnasında kuzey ve güney birbileri ile savaşmaktaydı ve kuzey kesimin çok büyük kısmı köleliğe karşı iken güney kesim ise bu gibi gayriinsani faaliyetleri sürdürmek istiyordu. Üstünkörü bile bakıldığında anlaşılmaktadır ki ilk kurucular, İç Savaş esnasında konfederasyon askerleri arasından çıkan bazı rütbelilerdir (Kemiksiz, 2021). İlk dönemlerinde örgütün üye sayısı uzun yıllar pek değişmeyen grafiklerle ifade edilmektedir. 1880’lerin başında örgüt dağılmıştır. Ancak 1915 yılında gösterime giren The Birth of a Nation (Griffith, 1915) filmi ile örgüt yeniden kurulmuş ve üye sayısı hızla artmıştır. Beyazların üstün gösterildiği, siyahların aşağılandığı ve KKK’nin övgüyle yer aldığı film, KKK için adeta bir referans noktası hâline gelmiştir (İstanbul Sanatevi, 2021). 1920’lere gelindiğinde üye sayısının 4-5 milyon civarında olduğu düşünülmektedir.
KKK’nin Katoliklik, Yahudilik, Komünizm ve göçmen düşmanlığı fikirleri bu dönemde oluşmuştur. İlerleyen on yıllarda örgütün Nazileri desteklemesi veya Nazilere sempati göstermesi üye sayılarını ve popülaritelerini büyük oranda düşürmüştür. Büyük Buhran’ın yıkıcı etkilerine maruz kalan örgüt 1944 yılında tekrar dağılmış fakat 1960’larda tekrar oluşmuştur.
Cinayet, bombalama, linç gibi eylemler yaparak faaliyet gösteren fakat kendi açılarından ilerleme kaydedemeyen örgüt küçülmeye devam ederek iyiden iyiye kapanıp gizlenmiştir. Çoğunlukla ABD’nin bazı eyaletlerinde hücreleri ve üyeleri bulunan KKK’nin 6 bin civarında üyesi olduğu ifade edilmektedir.
2. Coğrafya
KKK, Tennessee Eyaleti’nin Pulaski kentinde kurulmuştur. Bu eyalet ABD’nin güneydoğusunda, İç Savaş esnasında kuzey ile güneyi ayıran sınırda bulunmaktadır. Köleliğin yoğun olduğu ve normal karşılandığı eyalette ekonomi tarıma dayalı durumdaydı ve aslında bunun sürdürülebilmesi için köleliğin devam ettirilmesi fikri yerel kimi yöneticiler tarafından desteklenen bir politikaydı. Bu sonucun nedenleri yüzyılın başından itibaren görülmeye başlamaktadır. 1800’den itibaren kuzey sanayiye ağırlık vermiş fakat güney tarıma dayalı bir ekonomik model uygulamıştı. Güneyde sanayi gelişmediği için tarım alanında çalışacak iş gücüne ihtiyaç vardı ve bu iş gücünü Afrikalı köleler sağlamaktaydılar (Clarck, 1997).
Örgütün öncelikli amacı siyahlara reva görülen köleliği devam ettirmek ve üstün beyaz ile köle siyah grupları arasındaki çizgiyi belirginleştirmektir. Köleliğin kuzeyde bu kadar erken kaldırılması ve güneyin “direnmesinin” asıl sebebi bu olabilir. Böylesi bir coğrafyada ortaya çıkan KKK’nin ilk ve temel şiarının köleleri ezmek olması böylece anlaşılmaktadır.
3. Faaliyetler
Cinayet, bombalama, linç gibi eylemler yaparak faaliyet gösteren fakat kendi açılarından ilerleme kaydedemeyen örgüt küçülmeye devam ederek iyiden iyiye kapanıp gizlenmiştir. Çoğunlukla ABD’nin bazı eyaletlerinde hücreleri ve üyeleri bulunan KKK’nin 6 bin civarında üyesi olduğu ifade edilmektedir.
2. Coğrafya
KKK, Tennessee Eyaleti’nin Pulaski kentinde kurulmuştur. Bu eyalet ABD’nin güneydoğusunda, İç Savaş esnasında kuzey ile güneyi ayıran sınırda bulunmaktadır. Köleliğin yoğun olduğu ve normal karşılandığı eyalette ekonomi tarıma dayalı durumdaydı ve aslında bunun sürdürülebilmesi için köleliğin devam ettirilmesi fikri yerel kimi yöneticiler tarafından desteklenen bir politikaydı. Bu sonucun nedenleri yüzyılın başından itibaren görülmeye başlamaktadır. 1800’den itibaren kuzey sanayiye ağırlık vermiş fakat güney tarıma dayalı bir ekonomik model uygulamıştı. Güneyde sanayi gelişmediği için tarım alanında çalışacak iş gücüne ihtiyaç vardı ve bu iş gücünü Afrikalı köleler sağlamaktaydılar (Clarck, 1997).
Örgütün öncelikli amacı siyahlara reva görülen köleliği devam ettirmek ve üstün beyaz ile köle siyah grupları arasındaki çizgiyi belirginleştirmektir. Köleliğin kuzeyde bu kadar erken kaldırılması ve güneyin “direnmesinin” asıl sebebi bu olabilir. Böylesi bir coğrafyada ortaya çıkan KKK’nin ilk ve temel şiarının köleleri ezmek olması böylece anlaşılmaktadır.
3. Faaliyetler
İlk yıllarında tehdit, dayak, tecavüz, yakma gibi eylemler yapan örgüt üyeleri zamanla genişleyerek daha sistemli faaliyetler yürütmüştür. Irk ayrımı ve şiddet yanlısı tavırlarla var olan örgütün yaptığı linçler, cinayetler, tehditler ve kendi teorilerine dayanan propagandalar zamanla artmıştır (Yanmış, 2021). 1926 tarihinde üye sayısı şaşılacak derecede artmış olan KKK, başkent Washington’da yürüyüş düzenlemiş ve bu yürüyüşe 60 bin kişi katılmıştır.
Doktor, öğrenci, avukat hatta vali ve senatörler arasında dahi etkili olan ve toplumun bu gibi önemli alanlarından üye toplayabilen Klan, sistematik bir şekilde örgütlenmiştir. Planlı bir şekilde siyahların toplantılarını basıp onları öldürme, okullarını, hastanelerini, kiliselerini yakma gibi oldukça ileriye varan eylemler düzenlemişlerdir. Söz konusu faaliyetler zaman içerisinde sosyal koşullara bağlı olarak artış veya azalış göstermişse de yakın tarihte epey azalmıştır.
4.Günümüzde
Uzun yıllar yapılan şiddet eylemleri KKK’ye sempati duyanların sayısını azımsanamayacak derecede düşürmüştür. Hem Amerika’da hem dünyanın birçok yerinde nefretle ve kınanmayla anılır hâle gelmiş bulunmakta olan örgütün üye sayısının 5-8 bin civarında olduğu aktarılmaktadır (BBC, 2017). ABD’nin kimi eyaletlerinde hücreleri bulunan KKK, buradan hareket eden üyelerle ufak çaplı eylemler düzenlemektedirler. Ayrıca Avrupa’nın kimi büyük ülkelerinde üyeleri olduğu ve bu konuda Almanya’nın adının en önde yer aldığı, orada örgüt şubesinin olduğu, bu şubeden çıkanların cinayet gibi eylemler düzenledikleri anlaşılmaktadır (Cumhuriyet, 2019). Almanya’nın bu açıdan önde gelmesinde elbette Nazi Partisi’nin etkisi vardır. İki oluşumun fikirleri birçok açıdan örtüşmektedir. Ancak kamuoyunun nefretini toplamaları ve gittikçe siliniyor olmaları konusunda da aynı kaderi paylaşacaklardır.
Semboller ve Sonuç
Onlarla özdeşleşen baştan aşağıya beyaz elbise kefeni andırmaktadır. Bu, ülküleri için ölebileceklerini gösterdiği gibi öldürebilecekleri düşüncesini de açıklamaktadır. Beyaz renk saflığı, temizliği temsil etmektedir. Bununla beraber mutlaka beyaz ırkı da temsil etmektedir. Eylemleri, toplantıları veya yürüyüşleri esnasında yanlarında taşıdıkları yanan haç yine temizliği, arınmayı temsil etmektedir.
4.Günümüzde
Uzun yıllar yapılan şiddet eylemleri KKK’ye sempati duyanların sayısını azımsanamayacak derecede düşürmüştür. Hem Amerika’da hem dünyanın birçok yerinde nefretle ve kınanmayla anılır hâle gelmiş bulunmakta olan örgütün üye sayısının 5-8 bin civarında olduğu aktarılmaktadır (BBC, 2017). ABD’nin kimi eyaletlerinde hücreleri bulunan KKK, buradan hareket eden üyelerle ufak çaplı eylemler düzenlemektedirler. Ayrıca Avrupa’nın kimi büyük ülkelerinde üyeleri olduğu ve bu konuda Almanya’nın adının en önde yer aldığı, orada örgüt şubesinin olduğu, bu şubeden çıkanların cinayet gibi eylemler düzenledikleri anlaşılmaktadır (Cumhuriyet, 2019). Almanya’nın bu açıdan önde gelmesinde elbette Nazi Partisi’nin etkisi vardır. İki oluşumun fikirleri birçok açıdan örtüşmektedir. Ancak kamuoyunun nefretini toplamaları ve gittikçe siliniyor olmaları konusunda da aynı kaderi paylaşacaklardır.
Semboller ve Sonuç
Onlarla özdeşleşen baştan aşağıya beyaz elbise kefeni andırmaktadır. Bu, ülküleri için ölebileceklerini gösterdiği gibi öldürebilecekleri düşüncesini de açıklamaktadır. Beyaz renk saflığı, temizliği temsil etmektedir. Bununla beraber mutlaka beyaz ırkı da temsil etmektedir. Eylemleri, toplantıları veya yürüyüşleri esnasında yanlarında taşıdıkları yanan haç yine temizliği, arınmayı temsil etmektedir.
Son olarak KKK’nin kullandığı amblem en dikkate değer semboldür. En dışta siyah bir çember bulunmaktadır. Örgütün isminde geçen “klux” ibaresi Yunancada “çevre”, “çember” anlamlarına gelmektedir. Nitekim Altın Çember Şövalyeleri isminde de bir çembere atıfta bulunulmaktadır. Amblemde daha içteki tüm alan kırmızı renktedir ve alanın tam ortasında büyük bir haç işareti bulunmaktadır. Örgüt üyeleri beyaz cübbelerini giydiklerinde kalplerinin üzerine denk gelen bu haçın da ortasında siyah fakat içi beyaz, sivri uçları alta ve üste denk gelecek şekilde yerleştirilmiş bir kare bulunmaktadır. Bu karenin de ortasında sivri uçlu başlığını takmış Klan üyesi kafasını andıran kırmızı bir işaret bulunmaktadır.
En dışta yer alan çember, kurulmak istenen köle devleti çemberidir. Ortada konumlanan büyük haç işareti hâkim kılınmak istenen Protestanlık, her şeyin tam ortasında duran ve tahminen üye başlığı olan işaret ise tüm sistemin merkezinde olan ve idare eden KKK’dir. Üye başlığının etrafını saran kare yapı da Klan ve işleyen yapıyı birbirinden ayıran sınırdır.
Söz konusu sembolleri dahi sistematik ve üzerinde düşünülmüş bir şekilde tasarlayan Klan, ilk dönemlerinden beri kendince sağlam adımlar atarak ilerlemiştir. Bir buçuk yüzyılı aşkın zamandır etkin olan KKK, kendi düşüncesinde olmayan binlerce insanı öldürmüş, 10 binlercesine saldırıp darp etmiş, yüzlercesine tecavüz etmiş, dinî ve resmî kurumlarını talan edip yakmış, 10 binlercesini fişlemiş, sayısı tespit edilemeyecek kadarına işkence uygulamış ve hatta iğdiş etmiştir. Hem ABD hem Hıristiyanlık hem de insanlık için kara bir leke olan KKK, modern dünyanın oluşumunda şüphesiz olumsuz bir rol oynamıştır ve oynamaya devam etmektedir. Ancak dünyada kimlik, aidiyet olgusunun gittikçe silikleştiği, KKK ve onun gibilerinin fikirlerine asla ihtiyaç duyulmadığı gözlemlenmektedir. Bu olgunun gün gibi ortada olmasıyla birlikte örgütün şiddet olaylarıyla kendisini azar azar bitirmesi kaçınılmaz olacaktır.
Kaynakça
BBC News. (2017). ABD’de Aşırı Sağ ve Irkçılık Yükseliyor mu?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-40922680
Boratav, P. N. (2012). Türk Mitolojisi. (Çev. R. Özbay). Bilgesu.
Clarck, G. (Ed.). (1997). ABD’nin Portresi. ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Enformasyon Programları Bürosu. http://www.usemb-ankara.org.tr/ABDportre/portre.htm
Cumhuriyet. (2019). Almanya’da Ku Klux Klan. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/almanyada-ku-klux-klan-1452375
Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Anahatları. Kabalcı.
Griffith, D. W. (Yönetmen). (1915). The Birth of a Nation [Film]. Epoch Producing Co.
İstanbul Sanatevi. (2021). Bir Ulusun Doğuşu - The Birth of a Nation Filmi (1915). https://www.istanbulsanatevi.com/sinema-dunyasi/ulke-sinemalari/amerikan-sinemasi/bir-ulusun-dogusu-the-birth-of-a-nation-filmi/
Kadim Ansiklopedi. (2021). Altın Çember Şövalyeleri - Knights of the Golden Circle (KGC). https://kadimansiklopedi.com/altin-cember-sovalyeleri-knights-of-the-golden-circle-kgc/
Kemiksiz, N. N. (2021). Amerika’da Aşırı Sağ Şiddet ve Terörizm. TESAM Akademi Dergisi, 8(2), 459-487. DOI: 10.30626/tesamakademi.959949
Yanmış, B. K. (2021). Ku Klux Klan’ın Ortaya Çıkışı. https://www.academia.edu/58630245/Ku_Klux_Klan%C4%B1n_Ortaya_%C3%87%C4%B1k%C4%B1%C5%9F%C4%B1
